Erkenning
Als ouders (man/vrouw) met elkaar getrouwd of geregistreerd partners zijn, is de man automatisch vader van het kind. Maar niet elke biologische vader is automatisch ook een vader volgens de wet.
Een biologische vader, die niet met de moeder is gehuwd of een geregistreerd partnerschap met de moeder heeft, wordt niet automatisch een ouder volgens de wet. Om juridisch ouder te worden zal de vader het kind moeten erkennen. Een kind kan ook al voor de geboorte worden erkend. Dit wordt erkenning van de ongeboren vrucht genoemd. Erkenning vindt plaats bij de ambtenaar van de burgerlijke stand. Ook voor niet-verwekkers van het kind is het onder bepaalde voorwaarden mogelijk een kind te erkennen en zijn of haar juridische ouder te worden.
Om als vader een kind te kunnen erkennen, moet de moeder toestemming geven. Als de moeder die toestemming niet geeft, kan de verwekker van een kind aan de rechter vervangende toestemming voor erkenning vragen. Als dat rechter dat verzoekt toewijst, kan de verwekker het kind vervolgens erkennen, zonder toestemming van de moeder. Als het kind ouder is dan 12 jaar, moet ook het kind zelf toestemming geven voor de erkenning. Als het kind die toestemming weigert, kan ook daarvoor vervangende toestemming aan de rechter worden gevraagd.
Het is overigens een misverstand dat een biologische vader pas recht op omgang heeft als hij een kind erkent. De biologische vader kan ook recht op omgang met het kind hebben als omgang tussen hem en het kind in het belang van het kind wordt geacht, wat bijvoorbeeld het geval is als er al een persoonlijke band tussen de biologische vader en het kind bestaat.
Vernietiging erkenning
Het kind, de erkenner, de moeder van het kind of het openbaar ministerie kunnen (onder bepaalde omstandigheden) bij de rechter een verzoek indienen om de erkenning te laten vernietigen. Dit verzoek kan worden gedaan door een familierecht advocaat met als grond dat de erkenner niet de biologische vader van het kind is. Dit verzoek kan door de moeder of erkenner alleen worden gedaan als er sprake is geweest van bedreiging, dwaling, bedrog of misbruik van omstandigheden en de erkenning daardoor tot stand gekomen is.
Een voorbeeld: een vader heeft samengeleefd met de moeder, uit deze relatie is een zoon geboren. De vader komt er na het verbreken van de relatie achter dat hij niet de biologische vader van het kind is. Hij kan dat laten vaststellen via een DNA-test en verzoekt daarna de rechter de erkenning te vernietigen. Als de rechter dit verzoek honoreert, wordt de erkenning als het ware met terugwerkende kracht vernietigd. Dit houdt in dat de erkenner nooit de vader van het kind is geweest.
Ouderlijk gezag
Als ouder oefent u tijdens het huwelijk of tijdens het geregistreerd partnerschap automatisch gezamenlijk het gezag uit over uw kinderen, wat betekent dat u samen verantwoordelijk bent voor de kinderen en ten opzichte van hen een aantal rechten en plichten heeft. U kiest bijvoorbeeld als gezaghebbende ouders de school van een kind, beslist of hij of zij een medische behandeling zal ondergaan, hebt het paspoort van de kinderen in beheer en bent de wettelijk vertegenwoordiger van uw kind en beheert op basis daarvan diens vermogen.
Als ouders samen zijn, gaat het uitoefenen van gezamenlijk gezag meestal vanzelf. Als ouders gaan scheiden, kan dat veel lastiger worden. Het is daarom belangrijk om bij een scheiding goede afspraken met elkaar te maken over de wijze waarop u als ouders het gezamenlijk gezag gaat uitoefenen vanaf het moment dat u niet meer samenleeft. Die afspraken worden vastgelegd in een ouderschapsplan. Lukt het u niet om samen afspraken te maken? Schakel dan een familierecht advocaat in.
Ouderlijk gezag na de scheiding
Na uw scheiding blijft u het gezag in principe samen uitoefenen. Het uitgangspunt is namelijk dat gezamenlijk gezag in het belang van een kind is. Wanneer u het gezamenlijk gezag wil omzetten in eenoudergezag, kunt u de rechter vragen het gezag volledig toe te wijzen aan één van de ouders. Door de rechter wordt een dergelijk verzoek echter slechts in zeer uitzonderlijke situaties toegewezen. Bijvoorbeeld wanneer er aantoonbaar sprake is van seksueel misbruik.
Wanneer u als ouder geen gezag meer uitoefent, heeft u nog wel rechten en verplichtingen tegenover uw kind. Zo blijft u de ouder van het kind, heeft u nog steeds een onderhoudsplicht en behoudt u uw recht op omgang, informatie en consultatie.
Ook in de jaren na de scheiding blijft de mogelijkheid bestaan om de rechter te verzoeken het gezamenlijk ouderlijk gezag om te zetten in eenoudergezag. Ook in dat geval geldt dat dat slechts in zeer uitzonderlijke situaties wordt toegewezen. Als u hierover meer informatie wenst, kunt u uiteraard contact met één van onze familierecht advocaten opnemen, die u hierover meer kunnen vertelle
Ouderlijk gezag door erkenning
Tot 1 januari 2023 verkreeg de ongehuwde vader niet automatisch het ouderlijk gezag over het kind als hij het kind erkende. Om het gezamenlijk ouderlijk gezag over het kind te krijgen, moest de vader na de geboorte samen met de moeder het gezamenlijk gezag laten aantekenen in het gezagsregister bij de rechtbank. Dat is inmiddels in de wet gewijzigd. Per 1 januari 2023 geldt dat de ongehuwde vader automatisch gezamenlijk gezag krijgt met de moeder als hij het kind erkent. Hierop bestaan wel een aantal uitzonderingen. Bijvoorbeeld als een vader met vervangende toestemming van de rechtbank het kind erkent, ontstaat er niet automatisch gezamenlijk gezag.
Verkrijging van het ouderlijk gezag
Als een vader niet automatisch gezag heeft gekregen over het kind, de ouders dat tijdens hun relatie nooit hebben geregeld en inmiddels niet meer samen zijn, is dat vaak een moment voor een vader om dat alsnog te willen regelen. Als de moeder dan geen toestemming geeft aan de vader om het gezamenlijk gezag te verkrijgen, kan de vader de rechtbank verzoeken hem gezamenlijk met de moeder het gezag te geven over het kind. Hiervoor schakelt hij een familierecht advocaat in. Uitgangspunt is dat gezamenlijk gezag van beide ouders in het belang is van het kind en doorgaans zal een dergelijk verzoek dan ook worden toegewezen. Voorwaarde is wel dat de vader het kind heeft erkend, omdat er sprake moet zijn van een familieband, die essentieel is voor het uitoefenen van dat recht.
Verzoek tot wijziging ouderlijk gezag
Alle beslissingen aangaande vaststelling, wijziging of beëindiging van gezag over een kind worden gegeven door de rechtbank, zodat altijd een familierecht advocaat nodig is om een dergelijk verzoek in te dienen of verweer daartegen te voeren. In de meeste gevallen laat de rechtbank zich adviseren door de Raad voor de Kinderbescherming. Als u meer informatie wenst over een dergelijke procedure kunt u het beste even telefonisch contact opnemen met één van onze familierecht advocaten.
Zorg- en omgangsregeling
In de wet is opgenomen dat ouders en kinderen recht hebben op omgang met elkaar. Dit kan na een scheiding in de praktijk soms erg gevoelig liggen. Het beste is het natuurlijk wanneer ouders samen (en bij kinderen vanaf ongeveer 12 jaar in overleg met hen) de zorgtaken tussen hen verdelen. Als dit niet lukt, kan het ook met behulp van een advocaat via de rechter worden gevraagd. De rechter heeft hierbij de mogelijkheid om de Raad voor de Kinderbescherming om advies te vragen en zal altijd het belang van de kinderen voorop stellen.
In goed onderling overleg kan – als dat in de praktijk zo uitkomt – natuurlijk altijd worden afgeweken van de afgesproken regeling.
Een ouder kan de rechter ook vragen om de andere ouder het recht op omgang te ontzeggen. Dit doet de rechter niet snel en alleen als:
- de omgang ernstig nadeel oplevert voor de geestelijke of
lichamelijke ontwikkeling van het kind - de ouder niet in staat is tot omgang met het kind
- het kind 12 jaar of ouder is en zelf ernstig bezwaar heeft tegen
de omgang met de ouder - de omgang om andere reden in strijd is met zwaarwegende
belangen van het kind
Niet naleven van de omgangsregeling
Als u problemen ondervindt bij het nakomen van de vastgestelde omgangsregeling, kunt u het beste contact opnemen met een hulpverlenende instantie of een familierecht advocaat. Een uiterst middel is het voeren van een kort geding via de rechter tegen de weigerende ouder. In de praktijk blijkt dat het afdwingen van een omgangsregeling erg moeilijk is, het is dus belangrijk om zo mogelijk in overleg te blijven, al kan dit uiteraard soms lastig zijn.
Meer informatie over erkenning en gezag
Wilt u meer informatie over erkenning en gezag? Vraag een gesprek aan met onze advocaat familirecht. Neem contact op door te bellen naar 034 656 1132 of door onderstaand contactformulier in te vullen.
